قانون تصویب کنوانسیون ممنوعیت و اقدام فوری برای محو بدترین اشکال کار کودک

مقنن در این ماده واحده قانونی مصوب 8 آبان 1380، مقرر داشته است که فهرست انواع کارهای مضر موضوع بند "ت"ماده 3 کنوانسیون مذکور توسط وزارت کار و امور اجتماعی با هماهنگی وزارت خانه های بهداشت درمان و آموزش پزشکی و صنایع و معادن و جهاد کشاورزی و کانون و انجمن های صنفی کارفرمایان و کتنون شوراهای اسلامی کار تهیه و برای تصویب به هیئت وزیران ارائه شود. همچنین  مقنن برای اشخاصی که کودکان را به کارهای موضوع بند مذکور بگمارند مجازات های ماده 172 قانون کار مصوب 29 آبان 1369 مجمع تشخیص مصلحت نظام و لغو پروانه کار آن ها توسط دستگاه ذی ربط به طور موقت را در نظر گرفته است. به علاوه مقرر نموده است که آیین نامه اجرایی این تبصره که متضمن موارد اشتغال افراد 16 سال به بالا در کارهای موضوع بند "ت" ماده 3 کنوانسیون است، توسط وزارت خانه های کار و امور اجتماعی و صنایع و معادن تهیه و به تصویب هیئت وزیران برسد که این اقدام در مورخ 27 خرداد 1383 انجام گرفت. مطابق این قانون وزارتخانه های کار و امور اجتماعی و صنایع و معادن مسولیت اجرای این کنوانسیون و توصیه نامه مکمل آن و نیز نظارت بر اعمال این مقررات را در کارگاه ها بر عهده دارند و برنامه های اجرایی را طراحی و با هماهنگی و موافقت سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور (معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری)به دستگاه های اجرایی ابلاغ خواهند کرد.

هیئت وزیران در آیین نامه اجرایی تبصره های یک و دو ماده واحده قانون تصویب کنوانسیون ممنوعیت و اقدام فوری برای محو بدترین اشکال کار کودک و توصیه نامه مکمل آن 36 مورد فهرست کارهای مضر برای افراد کمتر از 18 سال را احصا نموده است. اما در عین حال اشاره شده است :"کار در کارگاه های قالی بافی، نمد مالی، زیلو بافی، ریسندگی و بافندگی، کار در جنگل، جنگل بانی و قطع و حمل اشجار اگر به منظور کمک به والدین، در حدود توان کودک در کارگاه های سنتی و خانوادگی انجام شود، از شمول مقررات این آیین نامه مستثنی است. " به نظر می رسد عبارت در حد توان مبهم است و جای تامل بیشتری دارد .به هر تقدیر، در غیر از این دو مورد متخلفین مشمول مجازات های مندرج در ماده 172 قانون کار مصوب 1369 مجمع تشخیص مصلحت نظام می شوند و وزارت کار و امور اجتماعی موظف است پس از ثبوت جرم در محاکم صالح ،متخلف یا متخلفان را به تناسب موضوع مورد تخلف به وزارت خانه های صنایع و معادن، جهاد کشاورزی و بهداشت درمان و آموزش پزشکی و مجمع امور صنفی با توجه به مقررات نظام صنفی و سایر مراجع صدور پروانه بهره برداری و کسب معرفی نماید و مراجع یاد شده موظف به لغو پروانه متخلف یا متخلفان با رعایت مراتبی بدین شرح می باشند : برای بار اول به مدت 3 ماه، برای بار دوم به مدت 6 ماه و در صورت تکرار به مدت یک سال .

دو نکته در این آیین نامه حائز اهمیت است :به گفته کارشناسان اداره بازرسی سازمان کار و امور اجتماعی بسیاری از افراد زیر 18 سال که مشغول به فعالیت های احصاء شده در این آیین نامه هستند با رضایت و طیب خاطر خود و علی رغم مخالفت کارفرما مشغول به کار هستند؛  چرا که به جهات اقتصادی به این فرصت شغلی !!! نیاز دارند و حتی با دیدن بازرسین اداره کار به آنان پرخاش می کنند که حضور شما باعث می گردد که همین فرصت کارکردن نیز از بین برود و در قالب موارد نیز کارفرمایان پس از رفتن بازرسین اقدام به اخراج کارگران زیر 18 سال می نمایند،در حالی که اقدامات حمایتی مناسب از این قشر که نیاز به کار کردن دارند از سوی نهاد های دولتی متولی صورت نگرفته است به علاوه ضمانت اجرای در نظر گرفته شده برای متخلفین این آیین نامه متناسب با فعل ارتکابی نمی باشد .